26 November 2012

Laatste loodjes, losse flarden

Op de locale radio is er de roep om oorlog tegen japan. Er is nog meer stemmingmakerij. Studenten staan voor de ingang te demonstreren en ballen hun vuisten, weg met Japan! Mijn Chinese vriendin demonstreert mee. Beroemde Japanse sprekers zien hun lezingen van de agenda gehaald.Van oudsher is het kleine eiland van China en Japan wil het hebben vanwege de olie. Wat is nu een klein eiland? Ja, maar hierna willen ze al die andere kleine eilanden ook!
Als Chinese jongeren samenwonen met hun vriendje of vriendinnetje mogen hun ouders dit, zelfs na jaren samenwonen, niet weten.
De jongeren voelen de zwaarte van de eeuwen oude Chinese cultuur op hun schouders rusten en kunnen daarom bijna niet tot iets nieuws komen. Contact met buitenlanders is dan belangrijk want die brengen je tot nieuwe ideeën. Met hen kan je je engels oefenen. Engels spréken wordt nauwelijks geoefend op school.  Heel modern is koffie drinken in coffeeshops.
Ouderen worden ziek van de moderne melkproducten, ze krijgen bloeddrukproblemen.
Heel voorzichtig accepteert men tegenwoordig het verschijnsel homofilie, maar je spreekt er niet over.
Wel kan je inmiddels alles zeggen wat je vindt, mits je het niet op het internet of in de krant zet. Facebook is verboden. Bepaalde sites (zoals mijn eigen siten) zijn niet te openen.

Mijn twee maanden zitten erop, ik ben bijna terug in Nederland.
Ik heb een invitatiebrief op zak van het 'Jingdezhen Ceramic Institute', afdeling Sculpture, om er een half jaar les te geven. In december staat er een artikel over mijn werk van de afgelopen twee maanden in het magazine 'China Ceramics'.
Ik heb een geweldige tijd gehad.

Tekenen

ik heb ze bijna allemaal getekend, de helpers, de ovenmannen en de mevrouw die met een namaak Coco Chanel tas het geld voor de ovens int. Het gaat als een lopend vuurtje door het fabrieksterrein; één van de ' foreigners' maakt een tekening van je en die krijg je dan cadeau! Mensen bieden zichzelf als model aan en soms, als ik vraag of de ovenlader misschien ook getekend mag worden antwoordt de mevrouw van het geld (met permanentje) achter zijn rug dat dat niet mag. Geldt het alleen voor een bepaalde groep mensen?  Het gaat eigenlijk nergens over en het is ook zo maar ontstaan, want ik had een pak papier over en ik vond een flesje met inkt. De eerste tekening was een beetje stuntelig; een groepje mensen op een groot vel papier. Want tja, ik zit hier voor de klei en niet om te tekenen.Toen vroeg ik de vrouw van de klei reparatie of ze voor me wilde zitten. Toen was het hek van de dam. Nu teken ik per dag een half uur twee tekeningen en eentje mogen de geportretteerden meenemen. De eerste tekening is voor ons beiden even wennen maar de tweede lukt vaak beter. Dus inmiddels mogen ze niet meer kiezen; tekening één mag mee. Het is echt aanpoten in dat half uur. Ik moet heel geconcentreerd alles eruit halen wat er in zit. De mensen gaan meteen zitten in hun karakteristieke houding; frontaal wijdbeens of een beetje koket van opzij.  Eerst een beetje hannesen met de kraag van hun jas. Hun haar goed doen. Je gaat, als model, toch een beetje de eeuwigheid in. Iedereen is zonder uitzondering gevleid en blij. Na het half uur gaan ze meteen hard praten want als 'foreigner' zal je wel doof zijn omdat je de Chinese taal niet begrijpt. Dus roepen ze tien keer luid " bedankt!" in het chinees.  Maar je mag geen lawaai maken in de studio dus worden ze met zachte trom er weer uit geloosd. Vanmiddag komt de Sprayman zitten, afgelopen weken blies hij glazuur met een spuitje op al mijn werk. De Krattenman is al geweest. Die maakt mijn krat, zo groot als een huis. Een man om direct mee te trouwen.



20 November 2012

Langs de rivier

Op zondag fietsen we langs de rivier. De rivier heeft de provincie veel welvaart gebracht. Immers; op het water zijn de transporten soepel te doen. De rivier stroomt jaarlijks regelmatig over. Dan worden de tuintjes langs de rivieroevers, met kolen en uien op een rij, volledig weggespoeld.  Er hurken vrouwen die de was doen op een wasbord. Mannen zijn aan het vissen. Onder een brug groepen mannen samen rond houten tafels om te dobbelen. Dat dobbelen is een nationaal gevaar. Menigeen heeft er zijn vermogen mee verspeeld en eindigt onder voor altijd onder diezelfde brug. De rivier kronkelt voort tot ver achter de bergkammen. De hoge wanden langs de rivier zijn gedecoreerd met, hoe kan het ook anders, blauwe keramiek tegels. Ik zie blauwe werelddelen,  blauwe schepen en blauwe mensfiguren die de porselein delven en verwerken  in alle stadia. In grote platen zijn deze voorstellingen, de trots van Jingdezhen, op de verharde rivierwanden aangebracht.



De rijkdom en voorspoed die de porseleinklei met zich meebrengt geldt nooit voor iedereen. Er is veel armoede. Onder de brug is een hol,  daar woont iemand. Je ziet vergroeide bedelaars, oude (vast jonger dan ik) tandeloze mannen die hun groezelige hand ophouden. Ondertussen fietsen we lekker op onze gammele rammelende vehikels langs het kronkelende brede water, langs kuierende mensen in de zondagsrust. Het weer is helder maar koud.  Het is stil. Als we terug gaan toetert het verkeer in de stad  onze oren doof. Eenmaal thuis zijn we allemaal ziek. Buikgriep. Toch een virus binnen geslopen?

16 November 2012

Yogales?

Yogales? Niks yogales! Voor de vorm vouw ik wel eens mijn handen en kijk ik  vagig naar de muur, staand op één been, maar verder is het gewoon ouderwets gym. De deelnemers hebben na een half uur al een kletsnatte rug van de inspanning. Er komen steeds minder mensen op les. Maar er is een harde kern en we doen elke keer iets dat je sinds je kindertijd nooit meer gedaan hebt. Zoals je voeten achter langs je rug omhoog trekken en dan springen. Je been op tafel leggen en dan helemaal met je armen achterover hangen. Of je arm door je benen halen en dan jezelf een hand op je rug geven. Kan niemand. Of heel laag met je buik over de grond tijgeren. Kan ook niemand.
Een speciale les is voor het schoonmakend personeel. Dat komt om vier uur, na hun schoonmaakwerk. Ik doe veel oefeningen op de grond want dan liggen zelf ze tussen de haren, stof en dode torren die ze nooit opvegen.  In glittertrui,     spijkerbroekmaillot en op glitterslofjes kijken ze me volgzaam aan. Ze kunnen heel veel dingen niet, zoals de benen en rug omhoog als je op de grond ligt. Kunnen ze niet. Ik sjor aan hun benen maar die vallen als ongare deegrollen terug op de grond. De benen gaan wel moeizaam tot halverwege omhoog maar de Chinese rug wil niet mee. Chinese schouders doen ook moeilijk. Die kunnen niet apart stil gehouden worden als de rest wel moet bewegen.
Aan het eind van de les willen de schoonmaaksters 'rechtgezet'. Nou zet ik graag recht wat krom is, dus ik trek aan hun hoofden totdat ze strak als een snaar staan. Vinden ze fijn. Ondertussen verbeteren ze mij als ik de ledematen in het Chinees opsom.

Ze noemen me ' Lao Tse', Oude meesteres.
Ik noem hen ' Jonge vrienden'.

Onderscheid, daar gaat het om.

12 November 2012

Dragon Tiger Mountains

De rivier stroomt snel door de DragonTigerMountains, drie uur rijden van Jingdezhen. De hoge bolvormige rotsen geven de warmte van de hele dag zonneschijn af. Op lange bamboe boten glijden we met honderd andere Chinese toeristen (rode petjes op, zwemvesten aan tegen de verdrinkingsdood) de rivier af, voortgeduwd door tanige mannen die de bamboe duwstokken hanteren alsof we in Venetië zijn. Chinezen zijn vaak toerist in eigen land. De Chinese toeristen fotograferen ons van dichtbij, van achteren, boven en onder. Ze  lachen en wijzen naar ons. Wie is hier nu de aap?
Hoge rotsen, als steenoppers. In de spleten, hoog en onbereikbaar in de gladde rotswand, staan, net zichtbaar, eeuwenoude houten doodskisten
Lange tijd hoor je alleen het geluid van de bamboe duwstok over de keien in de rivierbodem. Warmte en kou wisselen elkaar snel af. We meren aan bij een nieuw opgebouwd Boeddhistisch klooster. Immers, alle kloosters en tempels zijn verwoest door de Culturele Revolutie. Gelukkig duurde deze maar tien jaar, zo is de kennis niet verloren is gegaan hoe je die oude gebouwen weer op moet bouwen. Op een betonnen frame staat het nieuwe houten klooster fris in de verf en wordt opnieuw  bewoond door monniken. Overal op de muren staan Jin en Yang tekens, met aanwijzingen welke weg te volgen in een sober leven. Ook is er een gebouw waarin een donker doolhof, je ziet echt niks en kan hopeloos verdwalen.
Les: vertrouw op je zelf.  Dan kom je er wel uit.
In de bus terug draait een film over te stijve, te dikke Chinese kinderen die alleen maar achter hun computer zitten en snoep eten. De boodschap met opgewonden stem is duidelijk : ga naar buiten en leef sober.
Er is een nieuwe Chinese  golf voelbaar: vol heimwee naar vroeger, naar eenvoud.



Let op de televisie met een soapserie!
Het was verboden om dit te fotograferen

9 November 2012

Chinese vriendin

Mijn chinese vriendinnetje, Tian Hui (25) ken ik nog van twee jaar geleden. Ze is veranderd in die tussentijd. Nu werkt ze in een winkel, heeft een vriend en denkt over haar leven na. Toen had ze een slechte huid ( hebben veel chinezen), A- symmetrisch haar, droeg legerkistjes en ontwierp kleding. Nu  praten we over boeddhisme en zoekt ze naar eeuwenoude kommen op de antiekmarkt. Ze vindt het contact met mij prettig omdat ik zo rustig ben (!).  Ze oogt bijna saai, maar haar kleding in aardekleuren is wel van linnen en heeft handgemaakte knoopjes. TianHui vertelt me dat de Chinese taal  zo bloemrijk en gevarieerd is, dat jongeren er soms moe van worden om het te spreken. Oude chinese boeken kunnen ze niet lezen zonder vertaling. Dit is de reden dat ze de lezing over mijn werk, aanstaande vrijdag, niet kan vertalen. Als ze me dit giechelend vertelt,  brandt ze een wierrookstokje met ambergeur, nadat ze eerst geurpoeder in een ingewikkeld vormpje stampt. Met een veer waaiert ze de as weg. Ze laat me een antiek snaarinstrument zien, een citer van hout en vertelt me dat deze alleen door mijmerende  mannen bespeeld wordt. Ze toont me ook twee soeplepeltjes, eentje van voor- en eentje van na 1949. De  één is overduidelijk in een houtoven gestookt ("dat ziet iedereen uit Jingdezhen") en de ander (Maotijd)  in een antraciet oven. Ze kan de kwaliteit van de cobaltblauwe lijnvoering op een driehonderd jaar oude komscherf uit de Ming dynastie beoordelen.  "De cultuur van de Ming dynastie was veel vrijer, kijk, dat zie aan die losse tekening".
Ze heeft' het oog' zegt haar leraar.
Ik krijg de antieke komscherf van haar cadeau.
Omdat ik zo rustig ben.

Ps. Vrijdag opening expositie en lezing over eigen werk. Heel China komt.



5 November 2012

Rijstkom

Alle rijstkommen over de hele wereld komen uit Jingdezhen. Allemaal. Per man worden er vijfduizend per dag gemaakt, dus dat schiet op. De typische doorzichtige plekjes in de rijstkom zijn niet van de rijstkorrel, wat we allemaal denken, het zijn gewoon gaatjes. In de gigantische stoffige fabriek waar rond 1950 nog dertigduizend mensen werkten, werken nu, door de uitvinding van de 'komklemmer' nog maar drieduizend mensen. Verder is het proces nagenoeg hetzelfde gebleven.Toch wordt elke kom in de fabriek door verschillende mensenhanden aangeraakt. Langs diverse stations gaat het: de komvormpjes, waarin de klei wordt geperst, de gaatjesmaker (een ijzeren egel waar de kom op geplaatst wordt) de eerste dikke glazuur waardoor de gaatjes doorzichtig maar dicht geraken, alles razendsnel met de hand. Iedereen werkt op stukloon. Op een draaischijf zitten vrouwen de hele dag met een fijn penseel vijfduizend keer lijntjes op de kommen te trekken. Met stempeltjes drukken ze de randjes erop. Snel de laatste glazuur er op spletsen en en dan, hup, die ovens in. Geen dag staat de fabriek stil, geen dag zonder kommen. Het roze bloesem motief is door Mao toegevoegd, want hij hield van bloemetjes. En bij wijze van gekkigheid (je wilt wel eens wat anders, toch?) komt er heel sporadisch wel eens een partij kommen met zachte pastel kleurtjes door.

Achttienhonderd jaar geleden is de porseleincultuur, hier langs de Jangxi rivier, begonnen. Een beetje stof krabben van de grond,  met wat water mengen, potje draaien en in het vuur zetten. Met vuil kleiwater penseel je er een draakje op. Gemalen kiezelwater voor het glazuur, je port het vuurtje wat hoger op en na een nacht in de oven  heb je een porseleinen eidunne- en suikerwitte schaal met draakmotieven. Dat tweeduizend jaar lang je potjes voor een wereldwijd beroemde, bloeiende economie zorgen, weet je dan nog niet.

Even verderop zoekt een man of hij WiFi op z'n mobiele telefoon heeft.
Groter verschil bestaat niet: de virtuele wereld versus stof en as.

De Fabriek

Alles met de hand
uit de oven

vlak voor verzending

1 November 2012

De keramiekbeurs

De National Ceramic Atfair is in een enorm complex met diverse grote hallen. Het is onduidelijk of er een ballotage is geweest want er zijn zoveel stands dat het lijkt of de hele wereld erin mag exposeren. De beurs is nationaal befaamd en er zijn verschillende landen vertegenwoordigd. Er is een prijsvraag verbonden aan de moderne inzendingen, vorig jaar werd de eerste prijs gewonnen maar bij uitbetaling bleek zowel het geld als het werk zoek. De organisatie blinkt uit in wanbeleid. Het ingestuurde werk voor deelneming krijg je alleen terug na betaling.
Er is een hal met industriële keramiek met onder andere keramische messen. Na aanschaf moet het mes naar de fabriek teruggestuurd voor slijping, en dan kan het jaren mee.

De Nederlandse stand blinkt uit in actieve creativiteiteit naast de Italiaanse, Nigeriaanse, Koreaanse- en Chinese stands.  Hugo Kaagman heeft zich goed voorbereid met een modeshow met, in delftsblauwe pakjes geklede jongens en meisjes, die zijn vazen tonen alsof het om Coco Chanel pakjes gaat. We zijn de enige westerlingen tussen de duizenden bezoekers. De stroom aan porseleinen theeserviezen, aanvallende tijgers en -adelaars, felgekleurde pioenrozen en veel 'Mao in de sneeuw' is oneindig. De Nigeriaan staat Nigeriaan te zijn, met witte jurk aan. Hij heeft leuk werk; boomstronken waarop een leguaan met kapje: een handige lamp! Er hangen foto's van de artiest kleiend onder een boom. Hij stelt me voor aan zijn Chinese vriend die in Nigeria werkt. Eindelijk een positieve kant van de Chinese annexatie van zijn land! Afrika wordt overspoeld door Chinese  bedrijven waar uitsluitend chinezen mogen werken.

Armetierige, verdorde  bloemenstruiken moeten allure geven aan de arena waar de goedkope standbouw overal doorheen steekt. Losliggend tapijt vol vlekken over een ongelijke, verende vloer; ik val over een dik losliggend elektrisch snoer en ik ben niet de enige. Jong en oud komt kijken. Buiten kan je lekkere geroosterde kastanjes krijgen of ter plekke geperst suikerriet. Je kunt er ook oude boeken over de Mao tijd kopen en nog meer theeserviezen.
Er een feest van maken, dat kunnen ze hier.